METODY I FORMY PRACY Z DZIEĆMI W PRZEDSZKOLU

„Powiedz mi, a zapomnę

Pokazuj mi, a zapamiętam

Pozwól mi działać, a zrozumiem”

(Konfucjusz)

 

FORMY:

Podstawowymi formami organizacyjnymi pracy jest działalność:

• indywidualna,

• zespołowa,

• zbiorowa (praca z całą grupą).

Natomiast podstawową i najważniejszą formą aktywności dziecka jest zabawa, która jest dominującą w wychowaniu przedszkolnym. Nauczyciele w naszych oddziałach planują pracę wykorzystując różnorodne metody pracy, wykorzystując szereg różnorodnych metod w celu uatrakcyjnienia realizowanych sytuacji edukacyjnych. Są to:

1. Zajęcia dowolne (dzieci same wybierają sposób zabawy czy też rodzaj działalności w czasie, który jest do tego przeznaczony. Nauczyciel nie narzuca zajęć ani nie tworzy grup. Przedszkolaki same tworzą grono do zabawy. Do zajęć dowolnych należą np.: oglądanie książek, rysowanie, budowa z klocków itp.

2. Sytuacje okolicznościowe (są to działalności niezaplanowane odgórnie przez nauczyciela, które mogą się zdarzyć nagle).

3. Obowiązkowe zajęcia (do nich zaliczyć można np. czynności samoobsługowe, spacery, zajęcia dydaktyczne, uroczystości itp.)

 

                                                                              

METODY STOSOWANE W PRZEDSZKOLU

 

Dobór metod zależy od indywidualnych możliwości dziecka oraz od tego, jakie umiejętności zaplanowaliśmy kształcić w danej chwili. Zatem najlepszymi metodami są te, które aktywizują i motywują dziecko oraz umożliwiają praktyczne zastosowanie zdobytej wiedzy. Zarówno wszystkie metody, jak i techniki służą wspomaganiu wszechstronnego rozwoju dziecka, rozbudzając jego aktywność twórczą, zapewniając pozytywną motywację do podejmowania zadań, a tym samym rozwijają wiarę we własne siły i możliwości.

METODY SŁOWNE 

• rozmowy,

• opowiadania,

• pogadanki

• zagadki,

• objaśnienia i instrukcje,

• sposoby społecznego porozumiewania się,

• metody żywego słowa.

METODY CZYNNE

• metoda samodzielnych doświadczeń

• metoda kierowania własną działalnością dziecka

• metoda zadań stawianych dziecku

• metoda ćwiczeń

METODY OGLĄDOWE

• obserwacja i pokaz

• osobisty przykład nauczyciela

• uprzystępniania sztuki – dzieła plastyczne, przedstawienia teatralne, ilustrowane artystycznie utwory literackie, koncerty muzyczne

 

METODY AKTYWIZUJĄCE

• burza mózgów („giełda pomysłów”),

• metoda projektów (samodzielne formułowanie tematu i poszukiwanie rozwiązania),

• gry dydaktyczne.

 

FORMY ZAJEĆ MUZYCZNYCH

 

 

 

 

 

 

• gra na instrumentach,

• ruch przy muzyce – nie ma ustalonych reguł poruszania się, ruch jest spontaniczny, ma charakter kreatywny (na początku ma charakter prosty: chód, bieg, podskoki, czworakowanie; później przybiera charakter improwizowany, by w końcu stać się kreatywnym),

• tworzenie muzyki – które przybiera kształt improwizacji (wokalnej, instrumentalnej, wokalno – instrumentalnej i ruchowej),

• śpiew – odgrywa rolę drugoplanową, polega na wykonywaniu piosenek dziecięcych, ludowych, fragmentów muzyki poważnej przy akompaniamencie (zwykle perkusyjnym),

• słuchanie muzyki – które ma miejsce podczas wspólnej improwizacji (np. ruchowej), także podczas wspólnego odtwarzania muzyki i gry na instrumentach.

 

Metody twórczych zajęć ruchowych:

gimnastyka Rudolfa Labana

Metoda gimnastyki twórczej Rudolfa Labana jest także metodą improwizacji ruchowej. Daje możliwość podejmowania ruchu zgodnie z własną inwencją twórczą, fantazją, doświadczeniem.

Tematyka zadań ruchowych wywodzi się z pięciu zasadniczych tematów:

1. Wyczucie (świadomość) własnego ciała.

2. Wyczucie ciężaru i czasu.

3. Wyczucie przestrzeni.

4. Rozwijanie wyczucia płynności ruchu i ciężaru w przestrzeni.

5. Adaptacja ruchów własnych do ruchów partnera lub grupy.

 

METODA RUCHU ROZWIJAJĄCEGO WERONIKI SHERBORNE

Główne założenia tej metody, to rozwijanie poprzez ruch trzech aspektów:

• świadomości własnego ciała (i koniecznie jego usprawniania),

• świadomości przestrzeni i działania w niej,

• oraz dzielenia przestrzeni z innymi osobami i nawiązywania z nimi kontaktu.

Podstawowe zasady:

• zabawa jest dobrowolna,

• wzbogacać ćwiczenia o pomysły dzieci (kreatywność),

• stopniować trudności (pary – trójki – grupy; zaczynać od ćwiczeń jak najbliżej podłogi; najpierw rozluźniające, potem bardziej dynamiczne, a na koniec wyciszające).

 

Kategorie ruchu:

 

Podczas ćwiczeń ruchowych dziecko poznaje przestrzeń, w której się znajduje, staje się aktywne, przejawia większą inicjatywę, może być twórcze. Dzielenie przestrzeni z drugą osobą może stać się źródłem nawiązania bliskiego kontaktu, opartego na zaufaniu i współpracy, daje możliwość poczucia wspólnoty.

 

• ruch prowadzący do poznania własnego ciała (kontrola nad własnymi ruchami),

• ruch kształtujący związek jednostki z otoczeniem fizycznym (wykształcenie orientacji w przestrzeni),

• ruch wiodący do wytworzenia się związku z drugim człowiekiem (ruch „z”; ruch „przeciwko”; ruch „razem”; ruch naprzemienny: bierny – aktywny),

• ruch kreatywny (spontaniczny i swobodny – np. taniec wyzwolony, ma pomóc w sposób twórczy wyrazić „siebie”).

 

PEDAGOGIKA ZABAWY „KLANZA”

Pedagogika ta włącza do nauczania i wychowania metody kreatywne, aktywizujące, pobudzające emocje i wyobraźnię z przełożeniem ich na takie sytuacje, w których uczestnik grupy może bez lęku rozwijać swoje najlepsze strony.

Proponuje zabawy i gry, które:

• zapewniają dobrowolność uczestnictwa, 
• wykluczają rywalizację, 
• dają możliwość komunikowania się poprzez ruch, słowo, plastykę oraz inne środki wyrazu.

Głównym atrybutem wykorzystywanym w pracy opisywaną metodą jest duża, kolorowa chusta, która przyciąga uwagę dzieci, ożywia je i daje im wiele radości, uśmiechu. Pomaga dzieciom zapomnieć o strachu i poznać lepiej innych uczestników zabawy. Jest ona wspaniałym środkiem do rozbudzenia dziecięcej wyobraźni, kiedy staje się balonem, wiatrem, łodzią, siecią rybacką oraz tym wszystkim, o czym tylko można pomarzyć. Możliwości jej zastosowania są nieograniczone, dlatego staje się ona dowodem na to, że im prostsze formy i pomoce, tym lepsza zabawa.

 

METODA OPOWIEŚCI RUCHOWEJ

Istotą tej metody jest obrazowe opowiadanie przez nauczyciela bajki, opowieści, jakiegoś wydarzenia, które skłania dziecko do ruchowego interpretowania usłyszanych treści, a także uaktywnia wyobraźnię dziecka.

Metoda opowieści ruchowej wymaga starannego przygotowania materiału oraz rozumienia, iż tekst opowiadania jest tylko środkiem do stworzenia przez dzieci wymyślonego ruchu. Jednakże układ opowiadania musi opierać się na zasadzie wszechstronności, tj., aby angażując wyobraźnię dziecka, usprawniał wszystkie główne grupy mięśniowe oraz narządy wewnętrzne. Powinny tu występować ruchy o różnym charakterze, np.: biegi, skoki, rzuty, czworakowanie, pchanie, pełzanie itp.

 

MUZYKOTERAPIA 

Opiera się na różnych formach aktywności muzycznej, takich, jak:

• zabawy ze śpiewem doskonalące aparat oddechowy, fonacyjny i artykulacyjny, a także słuch fonematyczny;

• gra na instrumentach usprawniająca czynności manualne, koordynację słuchowo- wzrokowo- ruchową, doskonalącą pamięć i zachęcającą do twórczego działania.

Muzykoterapia może być wykorzystywana zarówno w pracy indywidualnej, jak i grupowej, gdyż dostarcza dzieciom radości z obcowania z muzyką i rozwija uzdolnienia muzyczne dzieci.

 

Wspomaganie rozwoju umysłowego

według Edyty Gruszczyk - Kolczyńskiej

Program wspomagania rozwoju umysłowego ma na celu:

• intensywne wspomaganie rozwoju inteligencji operacyjnej dzieci,

• kształtowanie odporności emocjonalnej (potrzebnej dzieciom do pokonywania trudności);

• rozwijanie umiejętności matematycznych dokonywanych w naturalnych sytuacjach życia codziennego (podczas nadarzających się okazji i wymaganych potem na lekcjach matematyki).

W edukacji matematycznej ważne jest, a by mieć świadomość, w jaki sposób dzieci się uczą. Nie należy kształtować pojęć matematycznych przy pomocy słów, poprzez wyjaśnianie, najważniejsze są osobiste doświadczenia. Stanowią one budulec, z którego dziecko tworzy pojęcia i umiejętności, rozwija myślenie, hartuje dziecięcą odporność. W trakcie tych doświadczeń dziecko powinno mówić, to znaczy słownie określać swoje spostrzeżenia, sens wykonywanych czynności i przewidywane skutki. Mówienie o wykonywanych czynnościach sprzyja koncentracji uwagi i pomaga dziecku dostrzec to, co ważne.

 

Metoda Dobrego Startu Marty Bogdanowicz

Jej założeniem jest jednoczesne rozwijanie funkcji językowych i spostrzeżeniowych: wzrokowych, słuchowych, dotykowych, kinestetycznych i motorycznych oraz współdziałania między nimi, czyli integracji percepcyjno – motorycznej. Dzięki niej dochodzi do wykształcenia prawidłowej orientacji czasowo – przestrzennej, możliwości wykonywania ruchów dowolnych, coraz lepiej zorganizowanych, zlokalizowanych w określonej przestrzeni i czasie.

W metodzie dobrego startu można wyodrębnić trzy podstawowe rodzaje ćwiczeń:

• ćwiczenia ruchowe,

• ruchowo – słuchowe,

• ruchowo – słuchowo – wzrokowe.

Metoda składa się z dwóch części:

• piosenki do wzorów graficznych – „Piosenki do rysowania” – zestaw ćwiczeń dla najmłodszych dzieci do wspierania rozwoju, jak i dzieci opóźnionych w rozwoju,

• piosenki na literki, tzw. „Alfabet piosenek”. „Piosenki na literki” służą w pracy nad alfabetem, pomagają w opanowywaniu zestawu 22 liter.

Metoda dobrego startu ułatwia naukę czytania i pisania. Może być wykorzystywana w pracy z dziećmi prawidłowo rozwijającymi się w celu stymulowania rozwoju, jak i z dziećmi o zaburzonym rozwoju w celu rehabilitacji zaburzeń. Spełnia również rolę profilaktyczną – zapobiega występowaniu dysleksji rozwojowych, a tym samym niepowodzeniom szkolnym. Zespołowa forma zajęć ułatwia dzieciom nawiązywanie kontaktów społecznych.

 

METODA AKTYWNEGO SŁUCHANIA MUZYKI – BATI STRAUSS

Istotą tej metody jest chęć przybliżenia dzieciom muzyki klasycznej, poprzez tzw. „aktywne słuchanie”. Polega ono na wykonywaniu prostych układów rytmiczno – tanecznych, proponowanych przez nauczyciela. W przypadku dzieci młodszych, są to ruchy ilustrujące krótkie opowiadanie związane z każdym utworem muzycznym.

Zabawy rytmiczne są pierwszym etapem przygotowującym do wprowadzenia instrumentów perkusyjnych, z którymi dziecko ma możliwość aktywnego uczestniczenia w utworze muzycznym, jako współwykonawca lub dyrygent. Jako instrumenty stosowane są np. tarki wykonane z drewna, różne patyczki, pudełka akustyczne, przeszkadzajki wykonane z nakrętek po sokach, nakrętki z gumkami oraz tradycyjne instrumenty perkusyjne.

 

Techniki parateatralne - Drama

Drama, techniki zmiany ról, pantomima, teatrzyk kukiełkowy, pacynkowy, zabawy paluszkowe.

Aktywność twórcza dziecka jest jego naturalną potrzebą biologiczną, którą można wykorzystać tworząc odpowiednie sytuacje edukacyjne. Teatr ma ogromne walory kształcące, wychowawcze oraz terapeutyczne, uczy poczucia współodpowiedzialności, samodyscypliny, koncentracji, uwagi, radzenia sobie z sytuacją stresową, ćwiczy pamięć oraz daje satysfakcję z wykonanej pracy. Jest odpowiedni dla dzieci uzdolnionych, gdyż umożliwia rozwijanie ich predyspozycji, jak też dla dzieci mających trudności, powoduje wzrost wiary we własne możliwości.

 

Zabawy badawcze, doświadczenia, obserwacje przyrodnicze

Naturalną metodą poznawczą stosowaną przez dzieci w wieku przedszkolnym jest aktywność badawcza. Występuje ona w dwóch postaciach:

• Pierwsza, to samodzielne odkrywanie. Dziecko ma tu pełną swobodę działania, samo wyznacza sobie tempo i czas pracy, ale jednocześnie jest to uczenie się drogą prób i błędów, w którym narażone jest ono na wiele trudności i porażek

• Drugi sposób odbywa się pod kierunkiem nauczyciela. Nauczyciel zajmuje tu rolę inicjatora sytuacji, prowokuje do stawiania pytań, udostępnia stosowne metody i pomoce badawcze, ukierunkowuje go podczas badań i eksperymentowania.

 

ZABAWY I ĆWICZENIA RELAKSACYJNE

W pracy z dziećmi, które doświadczają różnych trudności, niepowodzeń dydaktycznych, sytuacji konfliktowych z rówieśnikami, regularnie prowadzona relaksacja nie tylko odpręża i daje wewnętrzne ukojenie, ale również wzmacnia ich wiarę we własne możliwości, uczy, jak sobie radzić z własną złością i frustracją, jak osiągnąć wewnętrzną równowagę w organizmie. Dzięki tym propozycjom dzieci mogą wyciszyć się i odprężyć, aby efektywniej funkcjonować.

Stosowanie ćwiczeń i zabaw relaksacyjnych podczas zajęć wpływa na:

• rozwój osobowości – dzieci doświadczają, że za pomocą celowych ćwiczeń mogą uczynić coś dla własnego dobrego samopoczucia, stworzyć balans między napięciem a odprężeniem;

• pozytywne współżycie – niespokojne i agresywne dzieci poprzez relaksację odnajdują dostęp do swoich wewnętrznych sił samoregulujących, doświadczają, że pozytywnie mogą zmniejszyć stan napięcia i nie są zdane na przemoc.